Vén mành kinh tế Trung Quốc: Đừng vội tin con số! [Phần 2]

Ảnh tư liệu. (Tiếp theo Phần 1 ) Sách Vàng Trung Quốc, Điểm nhấn Nghiên cứu (Trích từ bẩm Q1/2014) sinh sản vẫn ổn định, nhưng nền kinh tế thì không nhịp điệu tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đang chậm lại rõ rệt. Doanh thu, doanh số, lợi nhuận và tốc độ tăng lương đều suy yếu so với một năm về trước. Tốc phù trợ trệ đặc biệt tụ hợp tại phía Bắc [Vùng 6] và Đông Bắc [Vùng 4], đồng thời hoành hành tại Bắc Kinh [Vùng 3] và miền Trung [Vùng 5]. Theo ngành, phân khúc Sản xuất tăng trưởng ổn định trong quý đầu càng khẳng định luận điểm của chúng tôi, bấy lâu cho rằng đây không còn là đầu tàu kinh tế… Một cú lội ngược dòng vào cuối năm là hoàn toàn có thể Hai phân khúc chuyển biến tệ nhất trong quý và trong năm là bất động sản và xây dựng. Trong khi các công ty bất động sản đang vật lộn, phân khúc này vẫn nổi danh là bất ổn vì cả lí do cơ cấu lẫn chính trị. Sẽ không sửng sốt nếu bất động sản khôi phục vào cuối năm. Một số lý do để lạc quan: Tăng trưởng số đơn đặt hàng nội địa mới khá bền vững (cứu cánh cho vùng Đông Bắc), cả lượng đơn đặt hàng nội địa xuất khẩu đều khởi sắc tại Quảng Đông. Số liệu này không biểu tượng cho bước một bước đột phá cuối năm 2014, nhưng chúng cho thấy những dự đoán về một tuổi suy thoái kéo dài có phần quá bi quan. Phân khúc tài chính phức tạp Những tranh luận không nguôi về chính sách tiền tệ vô hình chung cho rằng những dự đoán về chính sách thắt chặt hay nới lỏng truyền rộng rãi trong phần lớn khách đi vay. Số liệu trong Sách Vàng Trung Quốc cho thấy điều trái lại. Đầu tiên, trong khi số lượng doanh nghiệp bẩm họ đã vay vốn trong quý I đã ổn định, số lượng vẫn dừng lại ở mức cực thấp. Việc đẩy mạnh tính thanh khoản của thị trường tín dụng sẽ không phát huy hết mức hiệu quả cho đến khi lượng cá thể dự tăng lên. Điều này bao gồm cả việc cắt giảm tỷ lệ dự trữ thắt (Required Reserve Rate) – mặc dầu hẳn nhiên những quyết định như thế này một phần xuất hành từ những lí do chính trị. Thứ hai, nhà băng ngầm có thể đang chuẩn bị để trỗi dậy trở lại. Số liệu Sách Vàng Trung Quốc cho thấy doanh số của các sản phẩm quản lý tài sản (wealth management products – WMPs) ( *WMPs tương tự như một chứng chỉ tiền gửi nhà băng nhưng lại có lợi suất cao hơn cho người mua – ghi chú của người dịch ) đang trên đà hồi phục, một phần do sự cạnh tranh trong lĩnh vực nhà băng trực tuyến. Có thể hiểu tiền mặt đang vỗ cánh bay khỏi hệ thống ngân hàng chính thống, và trong khi các định chế cho vay phi ngân hàng chưa lấy lại phong độ trong quý I, đây là điều thế tất xảy ra. Nhà băng trực tuyến có thể tạo điều kiện cho những động thái rủi ro Các nhà băng cho vay trực tuyến thường được xem làmang lại sự tự do, cũng như một tuyển lựa an toàn hơn thay đời thống tài chính ngầm ngoài vòng quản lý. Tuy nhiên số liệu cho thấy sự sinh sôi nảy nở của hình thức này cũng có cái giá của nó… Tình trạng trong đó việc kinh doanh ngân hàng trực tuyến mang lại lợi nhuận cao hơn đã buộc nhiều ngân hàng phải thực hiện các giao thiệp không được thống kê trên bảng cân đối kế toán nhằm né trần lãi suất. Trong khi chọn lựa này có thể giúp hoàn thành các chỉ tiêu chính sách trong ngắn hạn, những giao tiếp không được ghi chép báo trước vấn nạn về ngân hàng ngầm trong tương lai. Khoảng giãn lãi suất giữa nhà băng chính thống và nhà băng ngầm cao nhất trong một năm Lãi suất vay nhà băng và lợi suất trái phiếu giảm nhẹ trong quý này, nhưng giá vốn lại leo dốc nếu doanh nghiệp vay từ những định chế phi ngân hàng. Mặc dù sự chuyển dịch không quá đáng ngại, nhưng khoảng cách giữa lãi suất nhà băng và phi ngân hàng trên khắp giang san đang ở mức lớn nhất kể từ quý I năm 2013. Điều này vẽ nên con đường khấp khểnh phía trước đang chờ đón những doanh nghiệp này, đốn là các công ty tư nhân nội địa chẳng thể tiếp cận dòng vốn vay từ các kênh chính thống. Tăng trưởng chậm lại nhưng chưa sụp đổ (tính đến thời điểm ngày nay) Sau khi đọc mỏng gần nhất, tham mưu bạn bè có kiến thức can dự, và “dội bom” Leland với một tràng câu hỏi trong tháng trước, John và tôi vẫn chưa dám khẳng định có đủ thông tin để đưa ra một kết luận trực diện đối với nền kinh tế vĩ mô quyền lực nhất thế giới (và cũng bí mật vào bậc nhất)… nhưng chúng tôi đã lượm lặt được nhiều thứ về nền kinh tế Trung Quốc hơn những gì chúng tôi viết cho các độc giả vài tháng về trước. Đó chính là hiệu quả của những số liệu quý giá – chúng như tia sáng soi rọi vào bóng tối (bao gồm cả hệ thống nhà băng ngầm của Trung Quốc). Chúng tôi có thể nhìn ra những sắc thái đối nghịch trong hoạt động kinh tế từng vùng miền, sự tái thăng bằng nhỏ nhất (nhưng chưa hiệu quả) giữa các phân khúc, và sức ép đè nặng lên thị trường tín dụng cho thấy có thể đợt biến động lãi suất liên nhà băng mùa hè năm ngoái sẽ tái xuất vào năm 2014. Chúng tôi cũng nhìn thấy một bức tranh kinh tế nhiều màu sắc đối chọi hơn rất nhiều so với những gì các số liệu được theo dõi rộng rãi trình bày. Nhịp điệu chung của tăng trưởng kinh tế Trung Quốc rõ ràng đang chậm lại, nhưng chưa tới điểm sụp đổ. Phương thức chuyển giao tín dụng rõ ràng đang gặp trục trặc, minh chứng bằng biểu đồ dưới đây (với các doanh nghiệp nhà nước và được quốc gia bảo hộ trong những “ngành kinh tế ma” ngốn hầu hết tín dụng của cả giang sơn… từ đó buộc các hộ gia đình phải vay mượn từ các nhà băng ngầm với phí tổn rủi ro khổng lồ) tuy nhiên tính đến nay, bong bóng tín dụng vẫn chưa phát nổ. Nói đến vấn đề này, China Beige Book International là công ty nghiên cứu độc lập độc nhất trên thế giới theo dõi tỷ giá cho vay nhà băng ngầm không chỉ trong phạm vi nhà nước hay khu vực, mà ở mọi lĩnh vực trên mọi miền theo thời gian. Leland và nhóm của ông đã giải được bài toán khó nhất: Đâu là uổng thực của việc huy động vốn tại Trung Quốc, và ai là người đích thực được tiếp cận nó? Nguồn: Wei Yao, “China: A whiff of debt deflation.” Societe Generale Research, 9/5/2014 hẳn nhiên là – Leland cũng nhấn mạnh điểm này – khó khăn lớn nhất của Trung Quốc là giảm thiểu nợ trong nền kinh tế, cùng lúc tái cơ cấu sang một mô hình ưu tiên tiêu dùng nội địa lần trước hết trong lịch sử đương đại. Nhiệm vụ này không thể được hoàn tất nếu các hộ gia đình vẫn bị bó buộc bởi sự thiếu công bằng trong việc tiếp cận thị trường tính dụng hoặc tỷ giá hối đoán bị kìm kẹp có chủ đích, điều sẽ thuyên chuyển tài sản tư nhân hậu giới cần lao sang các doanh nghiệp được quốc gia chống lưng. Nhưng để cải cách hệ thống, tốc độ tăng trưởng sẽ còn chậm lại thêm nữa so với chừng độ được các nhà lập pháp Trung Quốc cho phép ngày nay. Và Leland cảnh báo, Bắc Kinh sẽ phải đối mặt với rủi ro vỡ nợ và vốn tháo ồ ạt nếu các dự đoán chính thức và tình trạng kinh tế trên thực tiễn lệch pha quá mạnh.