Giàn khoan Hải Dương 981: áp lực và dịp cho Việt Nam

Trần Kiên (*) Muốn độc lập thực thụ, có chủ quyền về mặt địa lý chỉ mới là điều kiện cần, điều kiện đủ là phải có một giang sơn hưng thịnh về mặt kinh tế. Ảnh: Phương Thảo hiện, có nhẽ rất nhiều người Việt Nam cũng hy vọng rằng việc giàn khoan Trung Quốc xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, dù không hề được mong muốn, cũng sẽ trở nên một cú hích, giúp nước ta thoát khỏi quỹ đạo lâu nay nay và đi vào con đường mới nhiều cam go thử thách nhưng cũng hứa hẹn một mai sau sáng lạn hơn cho dân tộc. Đích hàng đầu: đối phó với đe dọa từ Trung Quốc Dư luận trong nước nói chung rất mừng vì tuyên bố rõ ràng của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Diễn đàn Kinh tế Đông Á ở Manila, Philippines. Đó như một sự khẳng định sắt đá rằng đối với Việt Nam, độc lập và chủ quyền là mục tiêu thiêng và tối thượng. Tuy nhiên, trong thế giới hiện đại hiện tại, muốn độc lập thực thụ thì có chủ quyền về mặt địa lý mới chỉ là điều kiện cần, điều kiện đủ là phải có một tổ quốc cường thịnh về mặt kinh tế, song song giữ được sự độc lập tư tưởng vì nếu kinh tế yếu kém và tư tưởng bị lệ thuộc thì chủ quyền về địa lý cũng sẽ rất phong phanh và nhiều khi cũng chỉ còn là độc lập trên danh nghĩa. Những nhân tố chắc chắn có thể làm Việt Nam cường thịnh trong thời kì nhanh nhất có thể không gì ngoài những điều đã giúp nhiều nước trở nên phát triển, đó là: kinh tế thị trường, dân chủ, từng lớp công dân, quốc gia pháp quyền. Trước đây, việc chọn lựa con đường phát triển của giang san chủ yếu phụ thuộc vào sự tương quan của các quan điểm chính trị nội bộ trong nước. Tuy nhiên, qua sự kiện giàn khoan Hải Dương-981 thì hồ hết người Việt Nam hiện đều bỗng cảm thấy sức nóng bởi sự “đe dọa” từ một người đồ sộ đầy tham vọng đang trỗi dậy, nhất là khi nó đã từng có nhiều ân oán với Việt Nam trong chiều dài lịch sử của đất nước. Qua các sự kiện liên tục diễn ra sau khi giàn khoan nói trên thâm nhập vào vùng biển của ta: thị trường chứng khoán sụt giá mạnh nhất từng được ghi nhận, giá vàng và USD biến động mạnh, biểu tình đốt phá gây thiệt hại lớn ở các khu công nghiệp, các đòn chiến tranh tâm lý... Thì có thể thấy áp lực mà Trung Quốc đặt lên Việt Nam trong thời kì tới sẽ không chỉ đơn thuần là các tham vọng về cương vực mà còn là trên mọi mặt của đời sống kinh tế - tầng lớp. Chính bởi vậy, đối phó với mối đe dọa hiện hữu trực tiếp này phải được coi như mục tiêu hàng đầu của tổ quốc trong giai đoạn tới. Để có thể đối phó có hiệu quả thì không có cách nào khác, điều kiện tiên quyết là bằng mọi cách phải xây dựng một giang san đích thực thịnh về kinh tế. Bởi nếu không có sức mạnh kinh tế thì chẳng thể đảm bảo được sức mạnh về quân sự, ngoại giao, là những phương tiện trực tiếp quan trọng nhất để bảo vệ đất nước. Cách nhanh nhất có thể phồn thịnh Chúng ta không còn nhiều thời kì, không nên “sáng tạo” ra những “đặc sản” đặc thù của Việt Nam - mà có tác giả gọi là “chủ nghĩa ngoại lệ”(2). Kinh nghiệm phát triển thế giới đã có rất nhiều, chúng ta chỉ cần lựa cái hay, bỏ cái dở đi thì đã tốt lắm rồi. Giờ không phải là lúc ngồi bàn cãi với nhau những thứ còn mơ hồ, bóng gió, không vững chắc liệu có thể làm giang san cường thịnh được hay không và nhiều khi còn làm lòng dân ly tán, tầng lớp bất ổn (như nhiều chính sách trong lĩnh vực đất đai). Đó chính là tư duy trọng thực tại, biết tùy cơ ứng biến trong những thời điểm khó khăn, là điểm mạnh của dân tộc Việt Nam. Theo nhiều nhà nghiên cứu, những yếu tố kiên cố có thể làm Việt Nam thịnh trong thời gian nhanh nhất không gì ngoài những điều đã giúp nhiều nước trở thành phát triển, đó là: kinh tế thị trường, dân chủ, xã hội công dân, quốc gia pháp quyền. Một điều rõ ràng là dù với nhiều khuyết tật thì cơ chế thị trường hiện vẫn là cách tốt nhất để tạo ra của nả cho xã hội và làm quốc gia giàu mạnh. Cần phải kiên tâm làm nền kinh tế Việt Nam trở nên “thị trường” hơn nữa. Những chính sách nào làm giảm tính thị trường, giảm tính cạnh tranh của nền kinh tế thì dứt khoát nên xem xét lại. Cơ chế thị trường và tự do cạnh tranh sẽ giúp phóng thích mọi nguồn lực tiềm ẩn trong con người Việt Nam, là cách tốt nhất để xúc tiến sự sáng tạo, giúp người dân, đặc biệt là giới trẻ thực hành được ước mong cống hiến cho sơn hà. Nó giúp hướng vắt và tình cảm yêu nước của người dân vào con đường đúng đắn nhất là hăng say làm việc tạo ra của nả cho giang sơn thay vì những hành vi tiêu cực khác. Dân chủ ở đây không có tức thị “đa nguyên đa đảng” mà chỉ cần đơn giản như chủ toạ Hồ Chí Minh nói là “Dân chủ thật ra có nghĩa là: để cho dân được mở miệng. Dân chủ là đừng bịt miệng dân”. Điều này có nghĩa mở mang và trọng quyền đóng góp ý kiến, dù là trái chiều của mọi từng lớp dân chúng vì khi có sự đóng góp ý kiến và giám sát của người dân thì sẽ giảm được những quyết định sai trái. Càng giảm bớt được thời kì để chỉnh sửa sai trái thì càng tốt cho sơn hà. Một tầng lớp công dân lành mạnh sẽ giúp huy động sức mạnh nguồn lực và khí thế của người dân tham dự vào quản lý xã hội. Từng lớp công dân cũng sẽ tạo điều kiện cho “ngoại giao quần chúng. #” Phát triển hơn duyệt việc cộng tác chém đẹp với các tổ chức phi chính phủ, giúp Việt Nam có thêm được tình cảm và sự đồng cảm từ bạn bè quốc tế. Quốc gia pháp quyền sẽ giúp người dân yên tâm làm ăn, tránh được những rủi ro pháp lý như nhiều trường hợp xảy ra gần đây. Đây sẽ là bệ đỡ thúc đẩy nền kinh tế phát triển và phát huy sự sáng tạo và dám nghĩ dám làm của thương buôn. Muốn làm được như vậy thì Đảng, quốc gia phải quy tụ được lòng dân, phải làm cho người dân thấy những người lãnh đạo tình thật muốn giang sơn phát triển và giữ độc lập cả về kinh tế và tư tưởng. Quan yếu nhất ở thời điểm ngày nay là phải bằng mọi cách kiềm chế được tham nhũng vì kiên cố người dân chẳng thể tin những cán bộ tham nhũng lại tâm thành yêu nước và những người mất uy tín vì tham nhũng như vậy cũng rất khó có thể quy tụ được lòng dân trong những lúc khó khăn. Và cuối cùng, phải luôn nhớ lời dặn dò của Chủ tịch Hồ Chí Minh rằng: “Nếu nước được độc lập mà dân không được hưởng hạnh phúc, tự do thì độc lập cũng không có nghĩa lý gì”. (*) Giảng viên đại học tại TPHCM (1) “Chỉ cần chúng ta không hèn và hiểu biết” (http://bizlive.Vn/nghi/chi-can-chung-ta-khong-hen-va-hieu-biet-180050.Html) (2) “Chủ nghĩa ngoại lệ” trong thể chế kinh tế Việt Nam (http://mobile.Thesaigontimes.Vn/tinbaichitiet/114540)