Cập nhật: Doanh nghiệp đói vốn nhưng không thể vay!

Ngọc Lan Lãi suất đã hạ nhưng vẫn khó vay. Ảnh:TL Thủ tướng: “Doanh nghiệp được làm quờ quạng những gì luật pháp không cấm” Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định tăng cường ổn định kinh tế vĩ mô theo hướng càng ngày càng vững chắc để cộng đồng doanh nghiệp yên tâm làm ăn là nhiệm vụ hàng đầu của Chính phủ. “Đảm bảo tự do kinh doanh, doanh nghiệp được làm tuốt những gì mà pháp luật không cấm, thực hành công khai, minh bạch, bình đẳng trong kinh doanh, quan tâm canh tân thủ tục hành chính, nhất là thủ tục đăng ký thành lập doanh nghiệp, thuế, thương chính, đất đai, thủ tục thanh kiểm tra”, Thủ tướng giải thích cụ thể. Ông đề nghị sau hội nghị này, Văn phòng Chính phủ sẽ chuyển các kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp đến từng bộ, ngành can hệ để xử lý. Trước đó, chính Thủ tướng yêu cầu Thống đốc nhà băng quốc gia Nguyễn Văn Bình công bố mức dự trữ ngoại tệ của Việt Nam tính đến thời khắc này là 35 tỉ đô la Mỹ. Vốn dự trữ trong hệ thống ngân hàng tốt để cầu tăng trở lại là dòng vốn được đẩy ra thị trường ngay. Bên cạnh đó, các chính sách tiền tệ vẫn hỗ trợ cho kênh trái phiếu Chính phủ để bảo đảm các mục tiêu an sinh tầng lớp. Hết tài sản thế chấp để vay vốn vắng tại Hội nghị Thủ tướng với doanh nghiệp diễn ra bữa nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) nhận định các giải pháp chính sách mà ngân hàng quốc gia (NHNN) đưa ra nhằm tháo gỡ khó khăn cho khu vực doanh nghiệp, xử lý nợ xấu, giảm rào cản về điều kiện tín dụng... Chưa phát huy được tác dụng. Bộ KH-ĐT nêu rõ rằng số dư nợ tại các tổ chức tín dụng của khối SME liên tục giảm trong các năm gần đây, trong khi giá trị tài sản thế chấp càng ngày càng tăng. “Trong thời gian qua doanh nghiệp đã thế chấp hết các tài sản đã có và giờ chẳng thể dùng hàng tồn kho làm tài sản thế chấp để đảm bảo vay vốn nữa”, Bộ KH-ĐT dẫn nguồn từ NHNN nhận xét. Cho nên trong khi số lượng và dư nợ tín dụng của doanh nghiệp SME giảm thì tổng giá trị tài sản bảo đảm cho dư nợ tăng liên tục, từ 994.000 tỉ đồng (chiếm 161% dư nợ) năm 2011 lên 1.058.000 tỉ đồng (chiếm 164% dư nợ) năm 2012 và 1.138.000 tỉ đồng (chiếm 178% dư nợ) tại thời điểm 30-9-2013. Thêm vào đó, từ năm 2012 đến tháng 9/2013, không có doanh nghiệp SME nào được bảo lãnh để vay vốn của nhà băng Phát triển và các ngân hàng thương nghiệp. Nên dù lãi suất cho vay hạ, nguồn vốn của ngân hàng có dư, doanh nghiệp vẫn khó có cơ hội tiếp cận nguồn vốn vay cho đầu tư sản xuất kinh doanh trong bối cảnh sức mua của thị trường đi xuống, tồn kho chưa cải thiện nhiều. Tổng dư nợ cho vay cũng đang trên đà suy giảm. Tại thời điểm 31-12-2012, số dư là 643.000 tỉ đồng, nhưng đến 30-9-2013 con số này là 637.000 tỉ, giảm 6.268 tỉ đồng, theo NHNN. Tỉ lệ nợ xấu của hệ thống ngân hàng tăng từ 4,08% (cuối năm 2012) đến 4,73% tổng dư nợ tín dụng vào tháng 10-2013, và điều này dẫn đến sự cẩn trọng của các ngân hàng. Khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp cũng thấp. Tín dụng đến 20-3-2014 chỉ tăng 0,61% so với tháng trước và giảm 0,57% so với tháng 12-2013. Đặc biệt, tín dụng cho các doanh nghiệp SME tăng trưởng cả năm 2013 chưa đầy 1% so với cuối năm 2012. Thực tại cho thấy doanh nghiệp có xu hướng co cụm hoặc e dè mở rộng sinh sản, dẫn đến thừa tín dụng tại các nhà băng. Ngoài khó khăn do không có tài sản thế chấp, doanh nghiệp còn ngại, không muốn vay tiền hoặc không vay được tiền vì kinh tế khó khăn, sản xuất kinh doanh đình trệ, doanh thu và lợi nhuận sụt giảm. Một thí dụ cho thấy doanh thu khu vực doanh nghiệp ngoài Nhà nước tăng từ 4,2 triệu tỉ đồng năm 2010 lên 5,93 triệu tỉ đồng năm 2012 (tăng 38,8%) nhưng lợi nhuận lại giảm đáng kể, từ mức 115.000 tỉ đồng năm 2010 xuống 68.100 ngàn tỉ đồng năm 2012. Mức sụt giảm này là 41,1%. Trong khi đó, cùng thời khắc ứng, doanh thu và lợi nhuận của khu vực DNNN tăng hơn 40%, thậm chí lợi nhuận tăng gần 50% (năm 2012). Còn lợi nhuận của khu vực doanh nghiệp FDI có giảm nhưng mức giảm không đáng kể. Tỉ suất lợi nhuận/doanh thu của doanh nghiệp ngoài Nhà nước năm 2012 chỉ còn 1,15%. Tỉ lệ doanh nghiệp thua lỗ gia tăng đáng kể. Sẽ giảm lãi suất khi có điều kiện “Việc chậm tháo gỡ các khó khăn khiến cho quy mô doanh nghiệp vốn đã nhỏ ngày càng nhỏ dần đi,” ông Tô Hoài Nam, chủ toạ Hiệp hội doanh nghiệp SME nhận định. Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình công nhận những phân tích của ông Nam và các bộ liên hệ là đúng. Ông thừa nhận các dụng cụ tương trợ doanh nghiêp SME như các chương trình, các quỹ bảo lãnh tín dụng… chưa hiệu quả trong điều kiện năng lực cạnh tranh, quản trị của nhiều doanh nghiệp SME còn yếu. “Dư nợ của khối doanh nghiệp này chiếm 60% tổng vốn tín dụng của hệ thống ngân hàng nên bất cứ khó khăn gì của doanh nghiệp đều ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống nhà băng,” Thống đốc Bình nói. Bởi vậy, khi nhà băng e sợ nợ xấu tăng lên, không dám cho vay thì phải tạo ra các cơ chế chính sách khác tương trợ doanh nghiệp. Trả lời nhiều câu hỏi của đại diện doanh nghiệp về việc lãi suất nhà băng có giảm nữa hay không, ông Bình nói: “Sẽ giảm nếu có điều kiện.” Song ông Thống đốc trần tình rằng lãi suât giảm như thời gian qua là quyết định đầy khó khăn của ngành ngân hàng, thậm chí chứa đựng cả rủi ro. Ông Bình nói phải cân đối kỹ lưỡng các quyết định để đảm bảo nguồn tiền và thanh khoản của nền kinh tế. “Nếu có bất kỳ cơ hội nào giảm được nữa thì giảm ngay, nhưng tránh chính sách “chụp giật”, nay xuống mai lên. Giữ ổn định là quan yếu nhất”, Thống đốc nói.